Kısaca Maden Hakları

Maden hakkının konusunu ilk müracaat (takaddüm), ruhsat hakları, buluculuk hakkı, görünür rezerv geliştirme hakkı gibi haklar oluşturmaktadır.

Madenler üzerinde yalnızca bir gerçek veya tüzel kişi şirket hak sahibi olabilir. Tek bir tüzel kişiliğin maden hakkına sahip olması bu şirket ortakları bakımından hakların bölünemezliğini ifade etmez.

Bu haklar yalnızca maden ehliyetine sahip gerçek veya tüzel kişilere verilebilir.

Maden ehliyetine sahip kimseler kimdir?

Bu haklara sahip olabilmenin (Maden ehliyeti) şartları şunlardır:

1- Hak ve fiil ehliyetine sahip olmak

2- Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı veya Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre kurulmuş tüzel kişiliği haiz şirketlerden olmak

3- Konu yönünden ehliyetli olmak

4- Mali yeterliliğe sahip olmak

Mali yeterliliğin ölçüsü nedir?

Mali yeterliliğe arama ve işletme ruhsatı anında sahip olunması gerekir. Mali yeterlilik tutarları her yılın Aralık ayında yeniden değerleme oranlarında artırılarak MAPEG’in internet sayfasında ilan edilir.

Maden Yönetmeliği’nin 11.maddesine göre arama ruhsatına ilk müracaat üzerine verilen iki aylık sürede mali yeterliliği içeren maden arama projesi ve izin alındığına yönelik belgenin eksiksiz olarak Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü’ne verilmesi zorunludur.

Maden Yönetmeliği’nin 13.maddesinin d bendine göre maden arama projesi sunulurken, gerçek veya tüzel kişiler belirtilen mali yeterlilik tutarındaki kullanılabilir nakdi kredi limiti ve/veya vadeli/vadesiz mevduat miktarını gösterir banka referans mektubunu ibraz etmek zorundadır. Tüzel kişiler, maden gruplarına göre mali yeterlilik tutarlarının en az %30’unu sermayeleriyle, geri kalan kısmını banka referans mektubuyla, gerçek kişiler ise mali yeterlilik tutarının tamamını banka referans mektubuyla ibraz etmek zorundadır.

Mali yeterlilik belgesi düzenlendiği tarihten itibaren on beş gün içinde Genel Müdürlüğe verilmesi halinde geçerlidir.

2023 yılı mali yeterlilik tabloları için tıklayınız.

Maden hakları devredilebilir mi?

Evet, maden hakları devredilebilir ancak maden haklarının sahibi bu hakkını yalnızca maden ehliyetine sahip gerçek veya tüzel kişilere devredilebilir.

Ancak bu devrin gerçekleşmesi Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın onayına bağlıdır.

Devlet Hakkı nedir?

Anayasa’nın 168.maddesine göre “Tabii servetler ve kaynaklar Devletin hüküm ve tasarrufu altındadır. Bunların aranması ve işletilmesi hakkı Devlete aittir. Devlet bu hakkını belli bir süre için, gerçek ve tüzelkişilere devredebilir.”

Devletin madenler üzerindeki bu hakkını gerçek veya tüzel kişilere devretmesi halinde, Maden Kanunu’na göre bu üçüncü kişiler tarafından çıkarılan madenin değerine Devlet adına ortak olunmakta ve Devlet hakkı alınmaktadır.

Maden Kanunu’nun 14.maddesine göre:

“Devlet hakkı, ocaktan çıkarılan madenin ocak başındaki fiyatından alınır.”

Arazi sahibinin arazisinde bulunan madenler üzerindeki hakları nelerdir?

Türk Medeni Kanunu’nun 718.maddesine göre:

“Arazi üzerindeki mülkiyet, kullanılmasında yarar olduğu ölçüde, üstündeki hava ve altındaki arz katmanlarını kapsar.”

Ancak bu kuralın istisnalarından biri madenlerdir. Anayasa’nın 168.maddesine göre: “Tabii servetler ve kaynaklar Devletin hüküm ve tasarrufu altındadır. Bunların aranması ve işletilmesi hakkı Devlete aittir. Devlet bu hakkını belli bir süre için, gerçek ve tüzelkişilere devredebilir.”

İçinde maden bulunan bir arazinin sahibi, maden üzerinde birkaç istisna dışında herhangi bir hakka sahip değildir.

Taşınmazın sahibi bazı maden gruplarında ihalesiz işletme hakkına sahip olabilir ve bunun için ruhsat bedeli ödemezler.